Περιεχόμενα
Δείτε την ιστορία της υποτίμησης της δραχμής στην Ελλάδα το 1953, που θεωρείται ένα από τα πιο επιτυχημένα οικονομικά μέτρα του 20ού αιώνα, το οποίο αποκατέστησε την ισορροπία και την ανάπτυξη.
Αντίθετα, η υποτίμηση του 1983 δεν απέτρεψε την κατρακύλα του εθνικού νομίσματος. Μάθετε για τα τολμηρά μέτρα που έλαβε ο Σπύρος Μαρκεζίνης, ο τότε υπουργός Συντονισμού, για την αποκατάσταση της ελληνικής οικονομίας, καθώς και για τη μυστικότητα γύρω από την υποτίμηση.
Μάθετε πώς όποιος γνώριζε για την επιχείρηση και μετέτρεψε δραχμές σε δολάρια διπλασίασε την περιουσία του και πώς οι κατηγορίες για σκάνδαλο ακολούθησαν την ανακοίνωση.
Αναταραχή με τις δραχμές – Μια ιστορία υποτίμησης και επιτυχίας
Το 1983, η ελληνική κυβέρνηση, υπό την ηγεσία του ΠΑΣΟΚ και τον υπουργό Οικονομικών Γεράσιμο Αρσένη, υποτίμησε τη δραχμή κατά 15% έναντι του δολαρίου.
Η κίνηση αυτή απέτυχε να επιτύχει τον επιδιωκόμενο στόχο της σταθεροποίησης του εθνικού νομίσματος, οδηγώντας σε σημαντικές οικονομικές αναταράξεις. Ωστόσο, η υποτίμηση που έγινε το 1953, επί κυβέρνησης Αλέξανδρου Παπάγου, θεωρείται ένα από τα πιο επιτυχημένα μέτρα του 20ού αιώνα που εξυπηρέτησαν το δημόσιο συμφέρον σε τέτοιο βαθμό.
Η ταραχώδης οικονομία της μεταπολεμικής Ελλάδας
Μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας από τη γερμανική κατοχή, το εθνικό νόμισμα, η δραχμή, είχε υποτιμηθεί επτά φορές και η οικονομία παρέμενε στάσιμη.
Η χρυσή λίρα ήταν το κυρίαρχο νόμισμα και το ισοζύγιο πληρωμών και ο προϋπολογισμός ήταν μονίμως ελλειμματικοί. Η κατάσταση ήταν τόσο άσχημη που το κράτος μπορούσε να λειτουργήσει μόνο χάρη στα χρήματα της αμερικανικής βοήθειας.
Τα τολμηρά μέτρα του Σπύρου Μαρκεζίνη
Ο τότε υπουργός Συντονισμού, Σπύρος Μαρκεζίνης, έλαβε δύο τολμηρά μέτρα για να ανατρέψει την άθλια οικονομική κατάσταση της χώρας. Πρώτον, υποτίμησε τη δραχμή κατά 50% έναντι του δολαρίου και στη συνέχεια απελευθέρωσε πλήρως τις εισαγωγές.
Μέχρι τότε, το Υπουργείο Εμπορίου χορηγούσε άδειες για εισαγωγές και ο Αμερικανός σύμβουλος ήλεγχε τις εισαγωγές.
Σε ραδιοφωνική του δήλωση, ο κ. Μαρκεζίνης δήλωσε ότι η υποτίμηση αποσκοπεί στην τόνωση του τουρισμού, την προσέλκυση ξένων κεφαλαίων, τον επαναπατρισμό ελληνικών κεφαλαίων και την προώθηση των επενδύσεων.
Κατάργησε επίσης όλα τα κλειστά επαγγέλματα, απελευθέρωσε τις εισαγωγές και κατέστειλε την κερδοσκοπία.
Η επιτυχία της υποτίμησης και της απελευθέρωσης
Η επιτυχία της υποτίμησης εξαρτήθηκε άμεσα από τη συγκράτηση των τιμών, καθώς η υποτίμηση σημαίνει αύξηση όλων των εισαγωγών. Ο Μαρκεζίνης έθεσε ως στόχο να κρατήσει την αύξηση των δασμών κάτω από το 17% για να αποτρέψει τις λαϊκές αντιδράσεις.
Σταδιακά, ο μέσος ρυθμός πληθωρισμού έπεσε κατακόρυφα από 15,1% το ’53 σε μόλις 1,7% την περίοδο ’56-’63. Όλες οι οικονομικές μεταβλητές, από τον προϋπολογισμό και το ισοζύγιο πληρωμών μέχρι τον πληθωρισμό και τον ρυθμό ανάπτυξης, βελτιώθηκαν δραματικά.
Η απελευθέρωση των εισαγωγών πλημμύρισε την αγορά με πλήθος αγαθών, αποκατέστησε τον ανταγωνισμό και εξάλειψε τη μαύρη αγορά και τις ελλείψεις αγαθών. Η επιτυχία του μέτρου αποδόθηκε στη διατήρηση της απόλυτης μυστικότητας.
Το μυστικό της υποτίμησης
Ο Μαρκεζίνης αποκάλυψε την υποτίμηση μόνο στον αναπληρωτή υπουργό Συντονισμού, τον διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος, τον διοικητή της Ελλάδας, τον εκπρόσωπο των ΗΠΑ στη Νομισματική Επιτροπή και τον πρωθυπουργό, Αλέξανδρο Παπάγο.
Κανείς άλλος δεν το γνώριζε, και ακόμη και τα μέλη του υπουργικού συμβουλίου δεν είχαν ενημερωθεί για το σχέδιο της κυβέρνησης. Ο βασιλιάς Παύλος δεν ενημερώθηκε επίσης και διαμαρτυρήθηκε για το γεγονός ότι δεν ενημερώθηκε νωρίτερα, αλλά ο Μαρκεζίνης υπερασπίστηκε την απόφασή του να ενημερώσει μόνο τον πρωθυπουργό.
Η δημόσια ανακοίνωση και οι κατηγορίες για σκάνδαλο
Το μέτρο δημοσιοποιήθηκε στις 9 Απριλίου, τη Μεγάλη Πέμπτη, εξασφαλίζοντας ότι δεν θα υπάρξει άμεση αντίδραση κατά τη διάρκεια της αργίας, η οποία θα οδηγούσε στο κλείσιμο του χρηματιστηρίου.
Παρά τις διαβεβαιώσεις του Μαρκεζίνη, δεν αποφεύχθηκαν οι κατηγορίες για σκάνδαλο, με φήμες ότι οι πληροφορίες διέρρευσαν και αξιοποιήθηκαν από ισχυρούς οικονομικούς παράγοντες.
Το αποτέλεσμα της υποτίμησης
Η υποτίμηση καθιέρωσε συναλλαγματική ισοτιμία 30.000 δραχμών ανά δολάριο, σε σύγκριση με τις 15.000 δραχμές προηγουμένως.
