Τρόμος με μετρητά στην Ελλάδα: Το παράδοξο των ηλεκτρονικών συναλλαγών και η έξαρση της κυκλοφορίας των τραπεζογραμματίων

Δείτε την κρίση των μετρητών στην Ελλάδα, όπου τα χαρτονομίσματα και τα κέρματα εξακολουθούν να έχουν μεγάλη ζήτηση παρά την ανάπτυξη των ηλεκτρονικών συναλλαγών.

Αυτό έχει οδηγήσει σε αύξηση της ποσότητας των μετρητών που κυκλοφορούν εκτός τραπεζών, εγείροντας ανησυχίες σχετικά με τη φοροδιαφυγή και την κυκλοφορία μαύρου χρήματος. Σε αυτό το άρθρο, διερευνούμε την παράδοξη κατάσταση μιας χώρας όπου οι ηλεκτρονικές συναλλαγές αυξάνονται, αλλά τα μετρητά παραμένουν βασιλιάς, καθώς και τις πιθανές επιπτώσεις για την ελληνική οικονομία.

Δείτε τι συνέβη – Τρόμος με μετρητά στην Ελλάδα

Τι συνέβη; Και ενώ τα χαρτονομίσματα αποτελούσαν είδος υπό εξαφάνιση, ξαφνικά η αγορά βρέθηκε να έχει μετρητά! Σε μια εποχή που το νόμισμα βρισκόταν σε αδιέξοδο, τα μετρητά δεν κυκλοφορούσαν πια….

Το παράδοξο των ηλεκτρονικών συναλλαγών και των μετρητών

Η θεωρία των νομισματικών μεγεθών, ίσως, ήταν για ορισμένους, μία από τις πιο βαρετές στις οικονομικές σχολές.

Ωστόσο, γίνεται ενδιαφέρουσα όταν χρησιμοποιείται για να εξηγήσει το εξής παράδοξο: Οι ηλεκτρονικές συναλλαγές αυξάνονται ταυτόχρονα με τη ζήτηση για χαρτονομίσματα και κέρματα.

Πρόκειται για ένα παράδοξο, το οποίο έχει εντοπιστεί από τις κεντρικές τράπεζες της Ευρωζώνης και των ΗΠΑ και το οποίο έγινε πιο έντονο με την πανδημία, όταν οι ηλεκτρονικές συναλλαγές και ταυτόχρονα οι εκροές μετρητών από τις τράπεζες αυξήθηκαν κατακόρυφα. Το ίδιο ακριβώς φαινόμενο συνέβη και στην Ελλάδα.

Ζήτηση μετρητών και συναλλαγές με κάρτες στην Ελλάδα

Οι τράπεζες δημοσιεύουν στοιχεία που δείχνουν ότι οι συναλλαγές στα καταστήματα έχουν μειωθεί περισσότερο από 50% σε σύγκριση με το 2019, το 97% των συναλλαγών πραγματοποιείται με ηλεκτρονικά μέσα και η χρήση των ΑΤΜ μειώνεται.

Την ίδια στιγμή όμως, η ζήτηση για τραπεζογραμμάτια, σύμφωνα με τα στοιχεία της BoE, αυξάνεται, όπως και η αξία της μέσης ανάληψης μετρητών από ΑΤΜ. Οι συναλλαγές με κάρτες, δηλαδή, από το 2019 μέχρι σήμερα, έχουν αυξηθεί κατά 44%.

Ένας δείκτης που χρησιμοποιείται για την περιγραφή της συναλλακτικής συμπεριφοράς είναι αυτός που συγκρίνει την αξία των μετρητών από αναλήψεις ΑΤΜ με το σύνολο των συναλλαγών με μετρητά και κάρτες από ΑΤΜ.

Αξία συναλλαγών με μετρητά και κάρτες στην Ελλάδα

Η αξία των συναλλαγών με κάρτες το 2020 ήταν 35 δισεκατομμύρια ευρώ (εκτιμάται ότι θα ξεπεράσει τα 37 δισεκατομμύρια ευρώ το 2021), από 24 δισεκατομμύρια ευρώ το 2019. Η αξία των μετρητών που αναλήφθηκαν μέσω ΑΤΜ στην Ελλάδα μειώθηκε σε 38,8 δισ.

ευρώ το 2020 από 41,5 δισ. ευρώ το 2019. Ωστόσο, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΤτΕ, η μέση αξία ανάληψης παρουσίασε σημαντική αύξηση μετά από αρκετά χρόνια (κατά περίπου 15% σε σχέση με το 2019, στα 210 ευρώ).

Έτσι, η αναλογία των συναλλαγών με μετρητά προς τις συναλλαγές με κάρτες και τις αναλήψεις από ΑΤΜ διαμορφώθηκε στο 63% το 2019 και το 2020 μειώθηκε στο 52% (από 85% το 2015).

Οι εξωχρηματιστηριακές πληρωμές και το μερίδιο των μετρητών στις συναλλαγές

Η μέθοδος αυτή λαμβάνει υπόψη μόνο τα μετρητά που αναλήφθηκαν από τα ΑΤΜ, δηλαδή τα μετρητά που εισήλθαν, καταγράφηκαν και εξήλθαν από το τραπεζικό σύστημα.

Δεν λαμβάνει υπόψη τις λεγόμενες OTC (over-the-counter) πληρωμές, δηλαδή πληρωμές με μετρητά, από χέρι σε χέρι, με χρήση μετρητών που δεν πέρασαν από ΑΤΜ, POS ή τραπεζικό σύστημα. Το ποσό αυτό στην Ελλάδα εκτιμάται σε περίπου 20 δισ. ευρώ, αυξάνοντας, σύμφωνα με την τελευταία έκθεση (SPACE) της ΕΚΤ, το μερίδιο των μετρητών στις συναλλαγές σε 80% (σε αριθμό συναλλαγών) και 62% (σε αξία) το 2020.

Άλλοι αναλυτές και τραπεζικά στελέχη εκτιμούν ότι το μερίδιο των μετρητών στην Ελλάδα στο σύνολο των συναλλαγών (σε αξία) θα πρέπει να είναι περίπου 80%, αν πάρουμε όλους τους τρόπους πληρωμής και υπολογίσουμε τα μετρητά που δεν καταγράφονται.

Τραπεζογραμμάτια σε κυκλοφορία και χρήμα εκτός τραπεζών

Επιπλέον, σημειώνουν ότι τα τραπεζογραμμάτια και τα κέρματα που κυκλοφορούν από την ΕΚΤ και την ΤτΕ εκτιμώνται. Το μόνο που γνωρίζει η ΕΚΤ είναι πόσα χρήματα έχει τυπώσει και δώσει στις τράπεζες.

Από εκεί και πέρα, το πόσα χρήματα εκτός τραπεζών έχουν μείνει στις τσέπες των καταναλωτών εντός της ευρωζώνης και πόσα έχουν μείνει στο πορτοφόλι στο εξωτερικό είναι κάτι που εκτιμάται.